راهنمای تحصیل در کشور آلمان

حتی اگر تنها یک ‌بار به فکر تحصیل در خارج از کشور افتاده باشید، احتمالاً آلمان یکی از گزینه‌های شما بوده است. کشوری که با دانشگاه‌های معتبر، هزینه پایین، بازار کار قوی و ساختار منظم مهاجرتی، یکی از پرطرفدارترین مقاصد تحصیلی در دنیا است. اما چیزی که باعث می‌شود تحصیل در آلمان، به‌خصوص برای دانشجویان ایرانی یک تصمیم جدی شود، کیفیت آموزشی سطح بالا با هزینه‌های منطقی و مسیر شفاف اقامت بعد از تحصیل است.

اگر می‌خواهید مسیر مهاجرت تحصیلی به آلمان را حساب ‌شده شروع کنید، این مقاله را از دست ندهید. در ادامه این مطلب، شرایط و مدارک لازم برای پذیرش تحصیلی آلمان، هزینه‌ها، زبان، کار دانشجویی و اقامت پس از تحصیل را توضیح دادیم.

تحصیل در آلمان
01

چرا آلمان مقصد محبوبی برای تحصیل است؟

دلایل زیادی باعث شده‌اند آلمان به یکی از مقاصد اصلی دانشجویان خارجی تبدیل شود؛ به‌خصوص کسانی که بخواهند در یک سیستم آموزشی باکیفیت و کم‌هزینه تحصیل کنند و فرصت‌های شغلی واقعی داشته باشند.

اولین دلیل مهم، تحصیل تقریباً رایگان در دانشگاه‌های دولتی این کشور است. برخلاف بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی، در آلمان اغلب دانشگاه‌های دولتی هیچ شهریه‌ای دریافت نمی‌کنند یا فقط هزینه‌ای جزئی بابت خدمات دانشجویی گرفته می‌شود. همین موضوع باعث شده تحصیل در آلمان برای بسیاری از دانشجویان خارجی، به‌ویژه ایرانی‌ها، از نظر اقتصادی منطقی و در دسترس باشد.

دلیل دیگر، اعتبار علمی دانشگاه‌های آلمان در سطح بین‌المللی بسیار بالاست. بسیاری از مؤسسات آموزشی این کشور در رتبه‌بندی‌های جهانی، جزو دانشگاه‌های برتر قرار دارند. این یعنی با پذیرش تحصیلی آلمان، هم به منابع علمی و آموزشی به‌روز دسترسی دارید، هم بعد از فارغ‌التحصیلی، شانس خوبی برای استخدام در بازار کار بین‌المللی خواهید داشت.

دلیل سوم این است که در آلمان برای دانشجویان فرصت‌های زیادی برای کار حین تحصیل و پس از آن وجود دارد. با دریافت ویزای دانشجویی، می‌توانید به‌صورت قانونی تا ۲۰ ساعت در هفته کار کنید. بعد از فارغ‌التحصیلی هم، فرصت اقامت و پیدا کردن شغل مرتبط با رشته‌تان برای مدت ۱۸ ماه وجود دارد.

در کنار این موارد، امنیت اجتماعی، کیفیت زندگی بالا و امکان یادگیری زبان آلمانی رایگان یا با هزینه پایین، از دیگر دلایل مهمی هستند که این کشور را به یکی از بهترین مقاصد تحصیلی در اروپا تبدیل کرده‌اند.

در آلمان اغلب دانشگاه‌های دولتی هیچ شهریه‌ای دریافت نمی‌کنند یا فقط هزینه‌ای جزئی بابت خدمات دانشجویی گرفته می‌شود.
02

مقاطع مختلف تحصیلی در آلمان

اگر می‌خواهید وارد مسیر مهاجرت تحصیلی به آلمان شوید، باید مقاطع مختلف تحصیلی را بشناسید، چون شرایط آن‌ها متفاوت است. دانشگاه‌های آلمان در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا پذیرش دانشجو دارند و هرکدام مزایا و مسیرهای متفاوتی برای ادامه تحصیل و اقامت ارائه می‌دهند.

مقطع کارشناسی

در مقطع کارشناسی، دانشجویان خارجی باید ۱۲ سال تحصیل را کامل کرده باشند. زبان تحصیل در این مقطع آلمانی خواهد بود، بنابراین باید مدرک زبان آلمانی داشته باشید.

مقطع کارشناسی ارشد

بسیاری از دوره‌ها در این مقطع به زبان انگلیسی ارائه می‌شوند و همین باعث شده تحصیل در آلمان برای کسانی که زبان آلمانی نمی‌دانند هم در این مقطع ممکن باشد. برای اثبات مهارت زبان انگلیسی، باید مدارکی مانند آیلتس یا تافل را ارائه دهید.

مقطع دکترا

مقطع دکترا در آلمان، ساختار پژوهش‌محور دارد. داشتن رزومه قوی و مقالات علمی معتبر برای موفقیت در این مرحله اهمیت زیادی دارد و بدون آن‌ها امکان پذیرش نیست.

نکته مهم اینکه دانشجویان در هر سه مقطع، می‌توانند ویزای همراه برای خانواده بگیرند، اجازه کار دانشجویی داشته باشند و پس از فارغ‌التحصیلی، با دریافت اقامت جست‌وجوی کار، اقامت دائم دریافت کنند.

کیف و پاسپورت برای مهاجرت

آیا برای تحقق رویای مهاجرت خود آماده اید؟

برای مشاوره کافیست فرم زیر را پر کنید

 
03

شرایط پذیرش تحصیلی آلمان

یکی از مهم‌ترین مراحل مهاجرت تحصیلی به آلمان این است که شرایط پذیرش در دانشگاه‌های این کشور را بدانید. دریافت پذیرش تحصیلی آلمان، فقط با معدل بالا یا سطح زبان ممکن نیست. ساختار آموزشی آلمان، استانداردهای مشخصی دارد که متقاضی باید مرحله به مرحله آن‌ها را رعایت کند.

برای تحصیل در آلمان در مقطع کارشناسی، داشتن دیپلم ۱۲ ساله کافی نیست. دانشجویان ایرانی باید یا یک سال در دانشگاه‌های ایران تحصیل کرده باشند یا در دوره‌ی کالج‌های آلمانی (Studienkolleg) شرکت کنند. این کالج‌ها یک دوره آماده‌سازی برای ورود به دانشگاه محسوب می‌شوند و قبولی در آزمون پایانی آن، شرط ورود به مقطع لیسانس است.

در مقطع کارشناسی ارشد، باید مدرک کارشناسی از دانشگاه معتبر ارائه شود. همان‌طور که پیش‌تر هم گفتیم، بسیاری از رشته‌ها در این مقطع به زبان انگلیسی ارائه می‌شوند. به‌همین دلیل، داشتن مدرک زبان مانند آیلتس (حداقل ۶ یا ۶.۵) الزامی است و برای رشته‌های آلمانی‌زبان نیز باید مدرک B2 یا C1 ارائه دهید.

در مقطع دکترا، معمولاً فرد باید با یک استاد راهنما در ارتباط باشد و پروپوزال تحقیقاتی قوی ارائه دهد. نمرات مقاطع قبلی، رزومه پژوهشی و مقالات علمی در این مرحله نقش مهمی دارند.

همچنین متقاضی باید مدرک تمکن مالی داشته باشد؛ یعنی نشان دهد توانایی پرداخت هزینه‌های زندگی در آلمان را دارد. پس اگر قصد تحصیل در آلمان را دارید، صرفاً به ترجمه مدارک اکتفا نکنید؛ باید شرایط هر دانشگاه و هر مقطع تحصیلی را جداگانه بررسی کنید و در نظر بگیرید.

اگر قصد تحصیل در آلمان را دارید، باید شرایط هر دانشگاه و هر مقطع تحصیلی را جداگانه بررسی کنید.
04

صفر تا صد مراحل پذیرش تحصیلی در آلمان

آیکن

در مسیر مهاجرت تحصیلی به آلمان، باید مراحل زیر را دنبال کنید:

1

انتخاب رشته و دانشگاه

ابتدا باید براساس علاقه خود، سطح زبان و سوابق تحصیلی، رشته مناسب خود را انتخاب کنید. سایت‌های معتبر مثل DAAD.de، لیست کاملی از رشته‌ها و دانشگاه‌های آلمان را دارند؛
2

بررسی شرایط هر دانشگاه

هر دانشگاه شرایط متفاوتی برای مدارک، نمره زبان یا زمان‌بندی اپلای دارد. بنابراین قبل از اقدام، باید اطلاعات دقیق هر رشته را در سایت رسمی همان دانشگاه بررسی کنید؛

3

آماده‌سازی مدارک

مدارکی که باید داشته باشید، شامل ترجمه رسمی ریزنمرات، مدرک تحصیلی، مدرک زبان (آلمانی یا انگلیسی)، رزومه، انگیزه‌نامه و گاهی توصیه‌نامه هستند؛

4

ارسال درخواست

بیشتر دانشگاه‌های آلمان از طریق پورتال‌های آنلاین، مثل Uni-Assist یا مستقیم از سایت دانشگاه پذیرش می‌گیرند. در این مرحله، باید هزینه بررسی مدارک هم پرداخت کنید؛

5

دریافت پذیرش

بعد از بررسی مدارک، در صورت تأیید، نامه پذیرش برایتان ارسال می‌شود. این نامه مهم‌ترین مدرک برای دریافت ویزای تحصیلی است؛

6

افتتاح حسابی که مبلغ در آن مسدود شده است (Blocked Account)

برای دریافت ویزا باید ثابت کنید توانایی پرداخت هزینه‌های زندگی را دارید. این مبلغ ۱۱۲۰۸ یورو در سال است که باید در حساب شما مسدود شود؛

7

درخواست ویزای تحصیلی

بعد از دریافت پذیرش و آماده‌سازی مدارک، باید برای ویزای تحصیلی در سفارت آلمان وقت بگیرید و پرونده ارائه دهید.

05

مدارک لازم برای پذیرش تحصیلی آلمان

مدارک لازم برای پذیرش تحصیلی آلمان، به شرح زیر هستند:

مدرک زبان

اگر قصد تحصیل به زبان آلمانی را دارید، باید مدرک زبان آلمانی (حداقل B1 یا B2و در برخی رشته‌ها C1) داشته باشید. برای تحصیل در دوره‌های انگلیسی ‌زبان، آیلتس با نمره ۶ یا بالاتر پذیرفته می‌شود؛

رزومه (CV)

باید خلاصه‌ای حرفه‌ای از سوابق تحصیلی، مهارت‌ها، دوره‌ها و تجربیات مرتبط خود تهیه کنید. این فایل را باید به زبان انگلیسی تنظیم کنید؛

انگیزه‌نامه (Motivation Letter)

در این نامه باید دلایل انتخاب رشته، دانشگاه و هدف نهایی خود از تحصیل در آلمان را توضیح دهید؛

توصیه‌نامه

برخی دانشگاه‌ها یک یا دو توصیه‌نامه از اساتید یا کارفرمایان قبلی شما درخواست می‌کنند. این مدرک برای تحصیل در مقطع ارشد یا دکترا اهمیت زیادی دارد؛

پاسپورت معتبر

اسکن کامل صفحه اول گذرنامه را باید ارسال کنید؛

مدارک تکمیلی

مدارک تکمیلی به رشته و دانشگاه مورد نظر بستگی دارند. شاید لازم باشد نمونه کار، پورتفولیو، پروپوزال تحقیقاتی یا گواهی‌ های شغلی و کارآموزی داشته باشید.

مدرک تحصیلی و ریزنمرات

برای تحصیل در مقطع کارشناسی، مدرک دیپلم و پیش‌دانشگاهی به‌همراه ریزنمرات و برای تحصیل در مقطع ‌ارشد، مدرک کارشناسی و ریزنمرات چهار ساله لازم است. همه این مدارک را باید به زبان آلمانی یا انگلیسی ترجمه کنید؛

06

هزینه‌های تحصیل و زندگی در آلمان

آیکن

یکی از مزایای اصلی تحصیل در آلمان، شهریه بسیار پایین یا حتی رایگان در دانشگاه‌های دولتی است. اما در کنار شهریه، هزینه‌های زندگی و خدمات دانشجویی هم باید در نظر گرفته شود. اگر قصد مهاجرت تحصیلی به آلمان را دارید، باید واقع‌بینانه برای هزینه‌های زندگی در این کشور برنامه‌ریزی کنید.

در جدول روبرو، میانگین هزینه‌های ماهانه برای یک دانشجوی خارجی در آلمان را بررسی می‌کنیم:

 

عنوان هزینه میانگین ماهانه (یورو)
اجاره خوابگاه یا آپارتمان ۲۵۰ تا 500
خوراک و مواد غذایی ۱۵۰ تا 250
حمل‌ونقل عمومی ۳۰ تا 70 (در برخی ایالت‌ها رایگان برای دانشجو)
بیمه سلامت دانشجویی حدود ۱۲۰
اینترنت و تلفن ۳۰ تا ۵۰
تفریح و هزینه‌های متفرقه ۵۰ تا ۱۰۰
مجموع تقریبی ۶۵۰ تا ۱۰۰۰ یورو

در کنار هزینه‌های زندگی، دانشجویان باید یک‌بار در سال حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ یورو بابت «هزینه خدمات دانشجویی» به دانشگاه پرداخت کنند که جایگزین شهریه شده و شامل بلیت حمل‌ونقل و دسترسی به امکانات آموزشی است.

همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، برای پذیرش تحصیلی آلمان و دریافت ویزا، ارائه مدرک تمکن مالی الزامی است. در حال حاضر، دانشجو باید نشان دهد سالانه حداقل 11,208 یورو در حساب مسدود شده (Blocked Account) قرار داده است تا ثابت کند توانایی تأمین هزینه‌های زندگی را دارد.

با این‌حال، دانشجویان خارجی اجازه دارند به‌صورت پاره ‌وقت (تا ۲۰ ساعت در هفته) کار کنند و بخشی از هزینه‌ها را پوشش دهند.

07

انواع بورسیه‌های تحصیلی در آلمان

اگرچه تحصیل در آلمان در بسیاری از دانشگاه‌های دولتی رایگان یا بسیار کم‌هزینه است، اما دریافت بورسیه تحصیلی برای پوشش هزینه‌های زندگی مزیتی مهم برای دانشجویان بین‌المللی محسوب می‌شود. متقاضیان مهاجرت تحصیلی به آلمان، می‌توانند از بورسیه‌های این کشور نسبت به مقطع، رزومه علمی و شرایط خود استفاده کنند. این بورسیه‌ها به شرح زیر هستند:

بورسیه‌های سازمان DAAD

سازمان DAAD (سرویس تبادلات آکادمیک آلمان)، یکی از معتبرترین منابع بورسیه در آلمان است که سالانه به هزاران دانشجوی بین‌المللی در مقاطع مختلف کمک‌هزینه تحصیلی و زندگی ارائه می‌دهد. این بورسیه‌ها معمولا به دانشجویان مقطع ارشد و دکترا اختصاص دارند و علاوه‌بر هزینه زندگی، شامل بیمه درمانی و کمک‌هزینه سفر هم می‌شوند.

بورسیه دانشگاهی

بعضی از دانشگاه‌های آلمان مانند هومبولت، فنی مونیخ یا فرایبورگ، برای دانشجویان ممتاز بین‌المللی بورسیه اختصاصی در نظر می‌گیرند. این بورسیه‌ها رقابتی هستند و برای دریافت آن‌ها باید معدل بالا، انگیزه‌ نامه قوی و توصیه‌نامه داشته باشید.

بورسیه‌های دولتی و غیر دولتی

موسسات دولتی و خیریه‌های بزرگی، مثل Konrad Adenauer Foundation،Heinrich Böll Foundation و Rosa Luxemburg Foundation هم به دانشجویان خارجی بورسیه‌های کامل یا جزئی ارائه می‌دهند. برخی از این بورسیه‌ها به دانشجویانی تعلق می‌گیرد که علاوه‌بر توان علمی، فعالیت‌های اجتماعی و داوطلبانه نیز در رزومه خود داشته باشند.

08

نکات مهم در اپلای دانشجویان برای تحصیل در آلمان

برای تحصیل در آلمان، صرف داشتن مدارک کافی نیست؛ باید فرایند اپلای را با دقت، زمان‌بندی درست و شناخت دقیق از سیستم آموزشی آلمان جلو ببرید. در این بخش، نکاتی کلیدی برای افزایش شانس پذیرش تحصیلی آلمان را بررسی می‌کنیم که خوب است به آن‌ها توجه داشته باشید:

افزایش ۴۳ درصدی ویزاهای تحصیلی آلمان
09

فرصت‌های شغلی پس از تحصیل در آلمان

یکی از مهم‌ترین مزایای تحصیل در آلمان، امکان ورود سریع و آسان به بازار کار این کشور بعد از فارغ‌التحصیلی است. دولت آلمان با هدف جذب نیروی متخصص، شرایط مناسبی برای دانشجویان بین‌المللی ایجاد کرده است تا پس از پایان تحصیل، مسیر خود را برای پیدا کردن شغل و دریافت اقامت دائم ادامه دهند. همین موضوع باعث شده مهاجرت تحصیلی به آلمان، نه‌تنها یک تجربه علمی، بلکه سکوی پرتابی برای آینده شغلی بهتر باشد.

بعد از پایان تحصیل، دانشجویان خارجی اجازه دارند تا ۱۸ ماه در آلمان بمانند و شغل مرتبط با رشته تحصیلی‌شان را پیدا کنند. در این بازه زمانی، دانشجو می‌تواند هر نوع شغلی را انتخاب کند تا هزینه زندگی را پوشش دهد، اما تمرکز اصلی باید بر پیدا کردن شغل مرتبط با رشته دانشگاهی باشد.

اگر فرد موفق به پیدا کردن شغلی تمام ‌وقت و مرتبط شود، این امکان را دارد برای دریافت ویزای کاری یا کارت آبی اتحادیه اروپا (Blue Card) اقدام کند. این مجوزها تا ۴ سال اعتبار دارند و در صورت ادامه کار، به اقامت دائم منتهی می‌شوند.

در بسیاری از رشته‌ها مانند مهندسی، فناوری اطلاعات، پرستاری، پزشکی، مدیریت صنعتی و اقتصاد، بازار کار آلمان کمبود نیروی متخصص دارد. دانشگاه‌های آلمانی هم ارتباط نزدیکی با صنایع دارند و فرصت‌های خوبی برای کارآموزی و پروژه‌های مشترک با شرکت‌ها به متقاضیان می‌دهند.

همچنین، داشتن مدرک دانشگاهی از آلمان، مزیتی مهم در رزومه محسوب می‌شود و شانس پیدا کردن کار را هم در آلمان و هم در سایر کشورهای اروپایی افزایش می‌دهد.

دریافت بورسیه از مؤسسات دولتی و خیریه‌ آلمان با داشتن رزومه علمی و فعالیت اجتماعی امکان‌پذیر است.

پادکست راهنمای تحصیل در کشور آلمان

در این بخش، پادکست‌های تخصصی و کاربردی درباره نحصیل در المان در اختیار شما قرار می‌گیرد. هر قسمت این پادکست، از توضیح مراحل درخواست گرفته تا نکات کلیدی و تجربه‌های واقعی کارآفرینان موفق، به شما کمک می‌کند با اطمینان بیشتری قدم در مسیر مهاجرت و راه‌اندازی کسب‌وکار خود بگذارید. با هر پادکست، یک گام به تحقق آرزوهایتان نزدیک‌تر شوید!

سوالات متداول

در مقطع کارشناسی معمولاً خیر! اما برخی دوره‌های انگلیسی ‌زبان در مقطع کارشناسی ارشد، ممکن است مشروط پذیرش دهند؛ یعنی فرصت دارید بعد از ورود، مدرک زبان ارائه دهید یا در آزمون زبان شرکت کنید.

بله! دانشجویان خارجی اجازه دارند تا ۲۰ ساعت در هفته در طول ترم و به‌صورت تمام ‌وقت در تعطیلات کار کنند.

بیشتر دانشگاه‌های دولتی آلمان شهریه دریافت نمی‌کنند؛ فقط هزینه خدمات دانشجویی (حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ یورو در سال) را باید پرداخت کنید.

بین ۴ تا ۱۲ هفته پس از ارسال کامل مدارک. بهتر است حداقل ۶ تا ۹ ماه قبل از شروع ترم اقدام کنید.

دانشجویان خارجی ۱۸ ماه فرصت دارند تا در آلمان بمانند و شغل مرتبط با رشته خود پیدا کنند.

 

خیر! دریافت پذیرش فقط یکی از مراحل است. مدارک مالی، بیمه، انگیزه‌نامه و مصاحبه سفارت هم در صدور ویزا تأثیر دارند.

فرصت‌های مهاجرت محدودند! آیا آماده‌اید؟

همین حالا شماره خود را وارد کنید تا مشاوران ما راهنمایی‌تان کنند.